Kuzey İrlanda’da görevde olmayan bir polis memuru vurulduktan sonra polis Yeni IRA’ya odaklandı. Sky News, muhalif cumhuriyetçi grubun kim olduğuna, nasıl oluştuğuna ve IRA’nın diğer yinelemelerinden nasıl farklı olduğuna bakıyor.
Josephine Frank (Sky News)
Sebep ister mezhepsel olsun ister sadece suç amacıyla olsun polis, Kuzey İrlanda’da görev dışı bir memurun vurulmasının ardından Yeni IRA’nın soruşturmalarının “birincil odak noktası” olduğunu söylüyor.
Polis dedektifinin bir spor merkezinde antrenörlük yaptığı gençlerin önünde defalarca vurulmasının ardından üç kişi cinayete teşebbüsten tutuklandı.
Yeni IRA nedir, muhalif cumhuriyetçi grup nasıl oluştu ve IRA‘nın diğer varyasyonlarından farkı nedir?
İşte bilmeniz gereken her şey.
Yeni IRA nedir?
Yeni IRA’nın tam adı Yeni İrlanda Cumhuriyet Ordusu’dur ancak üyeleri onu kısaca İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) olarak tanımlamaktadır.
Gerçek IRA’nın 2012’de Uyuşturucuya Karşı Cumhuriyet Eylemi[1] (RAAD) ve diğer küçük militan gruplarla birleşmesi sonrasında örgüte basın tarafından Yeni IRA adı verildi.
Grubun oluşumu sırasında “IRA Ordu Konseyi” tarafından imzalanan bir açıklamada, İrlandalılara “Stormont’taki sembolik bir yasama meclisi tarafından damgalanmış sahte bir barış satıldığı”nı iddia ettiler.
Açıklamada, “IRA’nın silahlı mücadele yetkisi; Birleşik Krallık’ın İrlanda halkının temel hakkını, kendi kaderini tayin hakkını ve egemenliğini reddetmesinden kaynaklanmaktadır” denildi.
“Birleşik Krallık, İrlanda’daki ulusal ve demokratik hakları reddetmekte ısrar ettiği sürece IRA bu hakları savunmaya devam etmek zorunda kalacak.”
Gerçek, Geçici ve Yeni – bu IRA’ların farkları nedir?
Yeni IRA, Kuzey İrlanda sorunu sırasında savaşan Cumhuriyetçi paramiliterler olan Geçici IRA’dan farklıdır.
Geçici IRA, 1997’de ateşkes ilan etti ve silahlı eylemlerini Temmuz 2005’te resmen sona erdirdi ancak 2015 ile 2020’deki güvenlik değerlendirmeleri bunun hala var olduğunu ortaya koydu.
IRA adını kullanan, genellikle ideolojik farklılıklar ve ayrılan gruplar tarafından yönlendirilen bir dizi başka organizasyonlar olmuştur.
IRA’nın ilk kullanımı 1919-21 İrlanda Bağımsızlık Savaşı’na dayanır.
1969’da IRA kendi içinde, Sinn Féin üyelerinin parlamentoda oturmasına izin veren bir oylama nedeniyle bölündü.
Bunu savunanlar, Resmi IRA olarak bilinen yerde kaldılar ve muhalifler ayrılarak Geçici IRA’yı[2] kurdular.
1986’da Geçici IRA, Geçici Sinn Féin üyelerinin parlamentoda bulunmasına izin vermeye karar vererek Devamlılık[3] IRA adlı başka bir bölünmeye yol açtı.
Gerçek IRA, 1997’de ateşkesi reddeden Geçici IRA muhalifleri tarafından kuruldu.
Örgüt, 29 kişinin ölümüne ve yüzlerce kişinin yaralanmasına neden olan 1998’deki Omagh bombalamasından sorumluydu.
Daha sonra Gerçek IRA’nın yeni grupla birleşmeyen küçük kısımları olmasına rağmen Yeni IRA’ya dönüştü.
A policeman patrols the area near where a man was shot dead in Londonderry in 2013. Pic: AP
Daha fazla makale:
Dedektif vurulunca çocuklar “terörize olmuş” şekilde kaçtı
Sinn Féin, Omagh’daki olayı “karşılıksız ve tamamen” olarak kınadı
Yeni IRA’nın istediği nedir?
Birleşik bir İrlanda ve Kuzey İrlanda’daki İngiliz egemenliğine son vermek istiyor ve bu hedeflere ulaşılana kadar silahlı mücadeleyi sürdürmeye niyetli.
Ne kadar büyük bir tehdit?
Mart 2022’de Kuzey İrlanda’daki terör tehdidi seviyesi, 12 yıldan sonra ilk defa “ciddi”den “mühim”e düşürüldü.
Hareketi açıklayan, dönemin Kuzey İrlanda Dışişleri Bakanı Brandon Lewis, “Kuzey İrlanda’da hâlâ zarar vermek isteyen bir azınlık var” diyerek “rehavet zamanı olmadığı” konusunda uyardı.
Siyasi kolu
İrlanda Keltçesi’nde “özgürlük” anlamına gelen “Saoradh” adlı partinin, partinin kendisi tarafından reddedilmesine rağmen, yaygın olarak Yeni IRA’nın siyasi kanadı olduğuna inanılıyor.
A member of the Saoradh Colour Party at a 2022 commemoration of the Easter Rising
Yeni IRA ne yaptı?
Yeni IRA, 2019’da Derry’deki Creggan malikânesinde çıkan isyanı gözlemlerken başından vurulan 29 yaşındaki gazeteci Lyra McKee’nin öldürülmesinin sorumluluğunu kabul etti.
Lyra McKee was covering riots in Londonderry when she was shot dead
Şu anda cinayetle suçlanan birkaç kişi, yargılanmayı bekliyor.
Kasım 2012’de 52 yaşındaki hapishane memuru David Black, Maghaberry yüksek güvenlikli hapishanesindeki işine giderken vurularak öldürüldü. Yeni IRA, cinayetin sorumluluğunu üstlendi.
2016 yılında başka bir cezaevi görevlisi öldürüldü. Kuzey İrlanda’da işi nedeniyle öldürülen 32. cezaevi çalışanı oldu.
Adrian Ismay, Belfast’ta minibüsünün altında patlayan bombadan iki hafta sonra hayatını kaybetti.
Yeni IRA bombalı saldırıyı gerçekleştirdiğini iddia etti.
2021’de, polisin Yeni IRA ile bağlantılı olarak kendisini ve çocuğunu öldürme girişimi olduğunu söylediği bir kadın polis memurunun arabasının yanına bir bomba yerleştirildi.
Yeni IRA, 2019’da bir polis memurunun arabasının altına yerleştirilen bombanın ve Londra’daki iki havalimanına ve bir tren istasyonuna ve Glasgow Üniversitesi’ne gönderilen beş mektup bombasının sorumluluğunu da üstlendi.
New IRA tarafından iddia edilen veya ona atfedilen diğer bombalamalar ve bombalama girişimleri arasında Londonderry adliye binasının önünde bir patlama ve Derry’de polisin memurları öldürmek için tasarlandığını söylediği “ilerisi hazırlık durumunda” bulunan bir bomba yer alıyor.
[1] Republican Action Against Drugs
[2] Provisional IRA
[3] Continuity IRA
Çeviri: Ömer Miraç APAYDIN | EUROPolitika Dergisi Çeviri Ekibi
Orijinal Makale: What is the New IRA? What the group has done and where it sits in the IRA’s history
Photo: Masked members of the Real IRA at a Republican Easter commemoration ceremony at Creggan cemetery in Londonderry
