Tüm dünyanın büyük bir heyecanla sonuçlarını beklediği ABD seçimleri büyük bir karmaşaya sahne oldu. Anketler tarafından “büyük bir farkla” kazanması beklenen Demokrat aday Biden, rakibi Başkan Trump’ın önünde ancak aradaki küçük fark, oy sayımı devam eden ve sonucu kestirilemeyen 4 eyaletin sonuçlarının netleşmesini gerektiriyor.
HABER
Amerika Birleşik Devletleri, bütün dünyanın sonucunu büyük bir merakla beklediği başkanlık seçimlerini 3 Kasım’da gerçekleştirdi. Demokrat Parti’nin adayı ve eski Başkan Barack Obama’nın yardımcısı Joe Biden ile Cumhuriyetçi Parti’nin adayı ve mevcut Başkan Donald Trump’ı karşı karşıya getiren seçim, büyük çekişmeye sahne olmasına rağmen henüz bir sonuca varamadı.
Son yıllarda gittikçe kutuplaşan ve pandemiye rağmen büyük eylemlerle çalkalanan ABD’nin başkenti Washington’da birçok dükkân ve işyeri, seçimi kim kazanırsa kazansın protestolar ve yağmalanma ihtimalleri yüzünden hizmeti durdurdu ve dükkân sahiplerinin camlarına ve kapılarına barikatlar yığdığı gözlemlendi. Bu önlemler, ülke siyasetinin son dönemde ne kadar gergin bir hal aldığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Postayla oy kullanımı tartışma konusu oldu
ABD’nin yeni başkanını ve Kongre üyelerini belirleyecek süreç, aslında seçim gününden haftalar önce başlamıştı. Başta Demokrat eyaletler olmak üzere birçok eyalet erken oy kullanımı ve postayla oy kullanımı gibi seçeneklere yöneldi ancak Başkan Trump’ın bu gibi metotların “hileye oldukça açık olduğunu” iddia etmesi üzerine daha oy sayımına geçilmeden büyük tartışma konusu oldu. Trump, konuyu Yüksek Mahkeme’ye taşıdı ancak mahkemeden umduğunun tersine bir yanıt gelince Facebook ve Twitter gibi sosyal medya platformlarından bu kararın “oldukça yaygın ve kontrolsüz hilelere izin vereceğini” söyledi. Bunun üzerine Facebook ve Twitter, Trump’ın bu paylaşımına “yanlış yönlendirici” olduğuna yönelik uyarılar yerleştirdi.
Sandıklar açılmadan önce Fox News kanalında yayınlanan bir programa telefon bağlantısıyla katılan Trump, çekişmenin yoğun olduğu eyaletlerdeki şansını “çok yüksek” gördüğünü söyledi ve “Çok iyi hissediyoruz, sanırım kazanacağız” diye konuştu. Seçimden önce ABD’nin yeni başkanının kim olacağını belirleyecek eyaletlerin Arizona, Florida, North Carolina ve Pennsylvania olacağı tahmin edilirken Trump, bu eyaletlerden çıkacak sonuçlar için “Her yerde çok iyi gittiğimizi düşünüyorum” yorumunda bulundu.
İki adaydan peş peşe açıklamalar
Başkan Trump, oy sayımı sırasında attığı bir tweet ile bir anda hem dikkatlerin hem de eleştirilerin odağı haline geldi. “Büyük bir farkla” kazandıklarını ancak Demokratların “seçimi çalmaya çalıştığını” iddia eden Trump, sandıklar kapandıktan sonra “oy kullanılamayacağını” belirterek büyük tepki çekti. Twitter, son dönemde Trump’ın birçok tweetinde yaptığı gibi bu tweete de “yanıltıcı” uyarısı ekledi. Seçim merkezinde konuşan ve “Açıkça kazandık” diyen Trump’a ise yanıt Biden’dan geldi.
Biden, Delaware’de yaptığı konuşmasında podyuma “kazandığını ilan etmek için çıkmadığını” ancak zafere giden yolun “çok açık” olduğunu söyledi. 77 yaşındaki Demokrat aday, her oyun sayılması gerektiğini vurgularken “Kazandığımızda kırmızı eyaletler veya mavi eyaletler olmayacak. Sadece Amerika Birleşik Devletleri olacak” diyerek bir kez daha Trump sonrasında ülkeyi “birleştirmek için çalışacağını” vurgulamış oldu. Bir süre sonra yeniden kameraların karşısına geçen Biden, ülkesine sakinlik çağrısında bulunurken “Süreç işlemeye devam ediyor. Amerika’da oy kutsaldır” dedi ve kazanırsa Başkan Yardımcısı olacak Kamala Harris’le birlikte galip geleceklerinden “emin olduğunu” belirtti.
Sürpriz “savaş alanları” ortaya çıktı
3 Kasım’da sandıklar açılıp da oy sayımına geçildiğinde ise gerginlik zirveye ulaştı. Birçok bölgede ve kritik “savaş alanı” eyaletlerde oy sayımına önde giren Başkan Trump, oldukça erken bir şekilde “kazandığını” iddia etti. Ancak posta yoluyla kullanılan oyların da sayılmaya başlanmasıyla birlikte Biden rakibini hızla yakalarken oldukça kritik birçok eyalette Trump’ı yakalamayı hatta geçmeyi başardı.
2016’da Demokratların adayı olan Hillary Clinton’un geleneksel olarak Demokrat olmasına rağmen sürpriz bir şekilde Trump’a kaybettiği Wisconsin ve Michigan eyaletleri, yine beklenmedik şekilde büyük bir rekabete sahne oldu. Eyaletlerin bu sefer yeniden Demokratları tercih etmesiyle birlikte Biden, rakibinin bir anda önüne geçerek Seçiciler Kurulu delegesi sayısında 264’ü buldu.
Michigan ve Wisconsin’in yanı sıra Cumhuriyetçilerin “kalesi” olarak bilinen Teksas eyaletindeki oy sayımı uzun bir süre çok yakın giderken sayımın sonunda Trump bu eyalette galip gelerek 38 delegeyi saflarına kattı. Trump, seçim gününün önemli bir kısmında oldukça yakın sonuçlar alınan Florida’yı da son düzlükte puan farkını açarak kazandı ve 29 delege daha elde etti.
“Savaş alanı eyaletler” arasında yer alacağı tahmin edilmeyen eyaletler arasına Nevada ve Georgia da katıldı. En son 1992’de Demokrat aday Bill Clinton’a oy veren Georgialılar, 28 yıl sonra ilk kez bir Demokrat adaya bu kadar çok oy vererek “Cumhuriyetçi kale” olarak gösterilen eyalette bu kadar sıkı bir rekabete yol açtı. Oy sayımı hala sonuçlanmamış olsa da sandıkların %99’undan fazlası açılmış durumdayken Biden 2 milyon 449 bin 371 oyla 2 milyon 448 bin 454 oy alan Trump’ın önüne geçti. Son 3 seçimde Demokrat adayları tercih etmesine rağmen Nevada da birbirine oldukça yakın oy oranlarıyla herkesi şaşırtan bir şekilde “savaş alanı eyaletler” listesine girdi. Biden, oy sayımını Trump’ın önünde götürse de sandıkların %16’sı hala açılmadığı için eyaleti kimin kazanacağı kesinleşmedi.
Sonuçlar ne zaman belli olacak?
Başta ABD olmak üzere tüm dünya, ülkenin yeni başkanının belli olması için Arizona, Georgia, Pennsylvania ve Nevada başta olmak üzere altı eyaletten gelecek sonuçları bekliyor. Arizona’daki sayımlar halihazırda Demokrat Parti’nin adayının kazanacağını gösteriyor, ancak eyaletteki sayımlar henüz bitmiş değil ve Başkan Trump’ın istatistiksel olarak bu eyalette galip gelme ihtimali hala var.
Ancak eğer Arizona Demokratların elinde kalırsa Joe Biden, Nevada’da zafer ilan etmesi halinde 270 delegeye ulaşarak başkanlığını ilan edebilecek. Diğer yandan mevcut Başkan Trump’ın ilk olarak Pennsylvania’da zaferi garantilemesi, ardından Arizona, Georgia, Nevada ve North Carolina eyaletlerinden üçünü daha kazanması gerekiyor.
Ancak sonuçlar kesinleşmiş olmasa da Demokrat aday Biden, Georgia eyaletinde oyların son %1’lik diliminde rakibi Trump’ın 1000 oy kadar önüne geçmiş durumda. Biden Georgia eyaletini kazanırsa ABD Başkanı seçilmiş olacak.
Seçimde özellikle posta yoluyla oy kullanma sürecinde hile yapıldığını öne süren Trump, çekişmenin yoğun yaşandığı eyaletlerde oy sayımının durdurulması gerektiğini söylerken bu eyaletlerde süreci yargıya taşıyacağını bildirdi. Bunun ardından Biden, Twitter üzerinden “Bütün oylar sayılmak zorunda” ifadeleriyle çağrıda bulunurken Trump, “Oy sayımını durdurun” diye seslendiği bir tweet attı.
Mevcut başkan seçimin çekişmeli geçtiği Georgia, Pennsylvania, Wisconsin ve Michigan gibi eyaletlerde mahkemelere başvurularda bulunsa da ilk başvuruların büyük bir kısmı reddedildi. Trump cephesi konuyu Yüksek Mahkeme’ye de taşıyacağını iddia etse de bunun nasıl ve ne gerekçeyle yapılacağı henüz bilinmiyor.
Katılım oranları yükseldi
Oy sayımları ve yasal süreç henüz sonuçlanmamış olsa da seçime katılım oranlarının son 120 yılın en yüksek oranında gerçekleştiği kesinleşmiş oldu. Koronavirüs pandemisi yüzünden milyonlarca Amerikalı postayla ve erken oy kullanma metotlarını kullanırken sandığa gidenlerin sayısı da keskin bir şekilde arttı. Ülkedeki 239 milyon 247 bin 182 seçmenin %66,9’unun oy kullandığı tahmin ediliyor; bu sayı, 2016 seçimlerinde 230 milyon 931 bin 921 seçmenin %59,2’si olarak kaydedilmişti. Son zamanların rekoru sayılabilecek katılım oranları sayesinde Joe Biden, ABD tarihinin en fazla oy alan başkanı oldu. Şu anda 73 milyon 488 bin 248 oy aldığı belirlenen Biden, yardımcısı olduğu Obama’nın 2008’de aldığı 69 milyon 498 bin 516 oyu geçti. Trump da 69 milyon 622 bin 407 oy alarak yine Obama’yı geçti ve Biden’ın arkasından en çok oy alan ikinci başkan adayı oldu.
Oğuzhan SABUNCU | Haber | EUROPolitika Dergisi Editör Yardımcısı
