EUROPolitika Dergisi Haberi | News
Takvimlerden 14 Haziran işaretlendi, dünya Brüksel’deki NATO Zirvesi’ne kilitlendi. Zirve, Türkiye-ABD ilişkisi ile ABD-AB ilişkileri bakımından büyük önem arz ediyor.
NATO; yani Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü 1949 yılında politik ve askeri ittifaktan doğan bir örgüt olma özelliği taşıyor. Örgüt İkinci Dünya Savaşı sonrası, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öncülüğünde Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İngiltere, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç ve Portekiz’den oluşan 12 ülke tarafından hayata geçirildi. Üye sayısı bugün 30’a ulaştı. Türkiye de 1952 yılından bu yana NATO üyesi olarak örgüt içerisinde önemli bir müttefiklik rolü üstleniyor.
NATO zirvesi üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının bir araya gelerek özellikle güvenlik ve savunma alanında yapılan işbirliğini kapsıyor.
Bu bakımdan NATO’nun kuruluşundan bu yana yani 72 yılda 28 zirve yaptı. Son zirve 2018 yılında Brüksel’de düzenlenmişti. Zirve toplantıları genellikle müttefik ülkelerden birinde düzenleniyor ve NATO Genel Sekreteri zirveye başkanlık ediyor.
Dünyanın kilitlendiği 14 Haziran 2021’deki zirveye, Brüksel’deki NATO karargahı ev sahipliği yapacak.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirveyi özellikle Avrupa ile Amerika ilişkilerinin güçlendirilmesi açısından bir fırsat olarak görüyor. Stoltenber, konuya ilişkin yaptığı açıklamada “Avrupa ve Kuzey Amerika arasındaki bağın cisim bulmuş hali olan NATO’yu güçlendirmek için eşsiz bir fırsat olacak.” dedi.
Stoltenberg, zirvede görüşülecek konuları da “Rusya’nın saldırgan eylemleri, terör tehdidi, siber saldırılar, yükselen ve yıkıcı teknolojiler, iklim değişikliğinin güvenlik etkisi ve Çin’in yükselişi” olarak sıraladı.
ZİRVE, TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİNE NASIL YANSIYACAK?
Türkiye 69 yıldır üyesi olduğu NATO’da hayati bir rol üstleniyor. Bu hayati önemi Türkiye’nin stratejik konumu, Orta Doğu’daki tecrübesi, terörle mücadeledeki kararlılığı ve savunma gücü ile açıklanıyor.
ABD’li askeri istatistik sitesi Global Firepower’e göre Türkiye askeri gücü ile NATO’da 11. sırada yer alıyor. İşbirliği, külfet paylaşımı ve NATO’ya katkısı bakımından ise oluşum içerisinde ilk sıralarda geliyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg geçtiğimiz aylarda yaptığı bir açıklamada Türkiye’nin bu rolüne ilişkin çarpıcı bir ifade kullanmıştı. Stoltenberg, “Türkiye önemli bir müttefik. Çünkü sadece haritaya bakarsan ne kadar önemli olduğunu görebilirsin.” demişti.
Zirve, Türkiye’nin ABD ile ilişkileri açısından da büyük önem arz ediyor. Çünkü ABD Başkanı Joe Biden’ın başkanlığından sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilk kez bir araya gelecek. İki lider yüz yüze görüşme kararını 23 Nisan’da yapılan telefon görüşmesinde almıştı.
Türk-Amerikan ilişkileri S-400, kesintiye uğrayan f35 programı, YPG gibi konular üzerinden bir süredir gergindi… Biden’ın 1915 olaylarını “Ermeni Soykırımı” olarak tanıması da bu gerginliği tırmandırdı.
Yapılacak ikili görüşmenin ana gündemini oluşturacak bu konular, Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceğini de belirleyecek.
Amerika, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri almasından rahatsız. Bu rahatsızlığını da “NATO’yu tanımayan Rusya’dan bu sistemleri almak NATO’ya karşı bir eylemdir” şeklinde dile getiriyor.
Türkiye ise terör örgütleri (FETÖ, PKK, YPG) ile mücadele konusunda ABD’nin takındığı tavırdan pek hoşnut değil. Özellikle ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne ABD’nin desteği Türkiye’nin rahatsızlık duyduğu konuların başında geliyor.
Görüşmenin çerçevesini bu konular belirleyecek olsa da Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada “İki liderin, Doğu Akdeniz, Suriye, İran, Dağlık Karabağ gibi bölgesel konularda geniş ve kapsamlı bir ajandaları olacak” denildi.
AB İLE ABD ARASINDA İLİŞKİLER YENİDEN CANLANACAK MI ?
NATO Zirvesi yalnız Türkiye-ABD ilişkileri açısından önem arz etmiyor çünkü üçgenin diğer ayağında Avrupa Birliği (AB) bulunuyor. AB ile ABD arasında Donald Trump’ın başkanlığı döneminde ilişkiler gerilemişti, şimdi Biden’ın yönetiminde ilişkilerin yeniden canlandırılması üzerinde duruluyor.
Ancak zirve, müttefikler arasındaki dinleme krizinin gölgesinde toplanacak. Geçtiğimiz günlerde Avrupa basını ABD Ulusal Güvenlik Ajansı’nın (NSA) 2012-2014 yılları arasında, Almanya Başbakanı Angele Merkel başta olmak üzere İsveç, Norveç ve Fransa’daki üst düzey politikacıları dinlediğini gündeme taşımıştı. Üstelik bu dinlemeye başka bir AB üyesi olan Danimarka’nın yardım ettiği dinlemenin Danimarka’nın su altındaki internet kabloları aracılığıyla yapıldığı iddia edilmişti.
Avrupa, bu skandalın gölgesinde ABD ile önce NATO Zirvesinde hemen ardından da 15 Haziran 2021 tarihinde AB-ABD Zirvesinde bir araya gelecek.
AB-ABD son olarak 2014 yılında bir zirve yapmış ve toplantıya dönemin ABD Başkanı Barack Obama ile AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy ve AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso katılmıştı.
EUROPolitika Dergisi | Haber Odası
