HABER | ÖZEL DOSYA : DOĞU AKDENİZ – KIBRIS (I)
KKTC’de gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimleri, Başbakan Tatar’ın zaferiyle sonuçlandı. Tatar’ın rakibi Akıncı, mağlubiyeti kabul ettiğini belirterek siyasi hayatını sonlandırdı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) 18 Ekim’de düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunu, Ulusal Birlik Partisi’nin (UBP) Genel Başkanı ve KKTC Başbakanı Ersin Tatar kazandı. 200 bine yakın seçmenin oy kullanabildiği seçimde katılım %67,3 olurken Tatar, kullanılan oyların %51,7’sini aldı. Seçime mevcut Cumhurbaşkanı olarak giren Mustafa Akıncı’nın oy oranı ise %48,26’da kaldı ve Akıncı, KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimini kaybederek siyasi hayatını sonlandırdığını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Tatar mazbatasını aldı
Erhürman’ın CTP’sinin desteği yetmedi
KKTC’nin 5. Cumhurbaşkanı seçilen 60 yaşındaki Ersin Tatar, 11 Ekim’de düzenlenen ilk tur seçimlerinde oyların %32,45’ini alarak ilk sırada yer almıştı. Seçime bağımsız aday olarak giren Akıncı ise ilk turda %29,76 oranında oy alarak ikinci turda Tatar’ın karşısına çıkmaya hak kazanmıştı. İlk turda oyların %21,67’sini alan Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman, ikinci turda Cumhurbaşkanı Akıncı’yı destekleyeceğini açıklamıştı. Erhürman’ın Akıncı’ya verdiği destek ile mevcut Cumhurbaşkanı’nın ikinci kez seçilmesine neredeyse kesin gözüyle bakılıyordu.
KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı Tatar, oy kullanırken
Akıncı, “Bu halk, kimi seçeceğine karar verme yeteneğine sahiptir” ifadelerini kullanmıştı
Seçimi ikinci turda kaybeden 72 yaşındaki Akıncı, ilk tur sonuçlarının açıklanmasının ardından seçmenlerine “Siz, ‘Sizin cumhurbaşkanınız bu olacak’ deme hak ve yetkisine zaten sahip değilsiniz. Kendi kendini yönetmeye muktedir olan bu halk, kimi seçeceğine karar verme yeteneğine sahiptir. Kimi seçeceğine, kendi özgür iradesiyle, beyniyle, vicdanıyla, karar verecek olgunluktadır” ifadeleriyle seslenmişti. Mustafa Akıncı’nın bu ifadeleri, Türkiye’nin KKTC seçimlerine “müdahale etmeye çalıştığı” şeklinde yorumlanmıştı.
KKTC eski Cumhurbaşkanı Akıncı
Akıncı’ya göre Türkiye’ye daha yakın
KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı seçilen Ersin Tatar, sonuçların ardından düzenlediği basın toplantısında Kıbrıs’ın ve Türkiye’yle ilişkilerin geleceğine dair önemli açıklamalar yaptı. “Herkesin Cumhurbaşkanı” olarak ülke halkını birleştirmek için çaba sarf edeceğini belirten Tatar, KKTC’de önemli ekonomik ve toplumsal reformlar yapılacağını belirtti.
KKTC Cumhurbaşkanı Tatar ve Cumhurbaşkanı Erdoğan
Tatar, Akıncı döneminde Türkiye’yle yaşanan gerginliklerin KKTC’ye zarar verdiğini ve artık Türkiye’yle daha yakın ilişkiler kurulacağını söyledi. KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı, “KKTC’nin dünyadaki yerini alması için Türkiye’nin ağırlığını ortaya koymasına özel bir önem vereceğim” dedi ve Doğu Akdeniz’deki yer altı kaynaklarının paylaşımı başta olmak üzere KKTC’nin ekonomik ilerlemesinde Türkiye’nin desteğinin öneminin altını çizdi. Ersin Tatar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la Akıncı’ya kıyasla daha samimi ikili ilişkileriyle biliniyor.
“Kıbrıs Rum Halkı’na barış elini uzatıyorum”
Ersin Tatar’ın seçim zaferinin ardından yaptığı açıklamalarda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve Yunanistan’a yönelik mesajlar da yer aldı. Tatar, “Kıbrıs Rum Halkı’na barış elini, dostluk elini bu geceden uzatıyorum” ifadelerini kullanırken Kıbrıs sorununun “gerçeklere dayalı olarak bir sonuca bağlanması” için çalışacağını, sorunun bir çözüme kavuşturulmasının “her iki halka ve devlete” çok faydalı olacağını belirtti.
Tatar, Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkilerin de Kıbrıs sorununun çözülmesiyle iyileşeceğini düşündüğünü söyledi ve “Kıbrıs Rum Halkı’na barış elini, dostluk elini bu geceden uzatıyorum” dedi. Ersin Tatar, bir diğer yandan Rum-Yunan tarafının “uzlaşmaz tavırlarını sürdürmesi” hâlinde ise Kıbrıs Türklerinin “haklarından vazgeçmeyeceklerini” ve KKTC halkının haklarının “sonuna kadar korunacağını” da vurguladı.
BM ve AB’ye “Farklı düşünün” çağrısı
GKRY ve Yunanistan’ın yanı sıra Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği’ne (AB) de seslenen Ersin Tatar, iki tarafa da sorunun çözülmesi için “adil olmaları” çağrısında bulunurken “Kıbrıs Türk Halkı hiçbir zaman kendi kendini idare etmekten, egemenliğinden vazgeçmeyecektir. Artık kalıpların dışına çıkınız. Farklı düşününüz” ifadeleriyle günümüze kadar denenen yolların bir sonuç getirmediğini, federal bir sistemden ziyade iki devletli bir çözümün de görüşülmesi gerektiğini söyledi. BM ve AB, Kıbrıs sorununun çözümü için iki devletin aynı çatı altında birleştiği ancak bölgesel idarenin yine devletlerin kendilerinde bulunduğu bir federasyon kurulması gerektiğini savunuyor.
Akıncı siyaseti bıraktı
Seçimi kaybeden Mustafa Akıncı, sonuçların ardından Ersin Tatar’ı kutlarken “Bu sonucun elde edilmesi için yapılanları da yapanları da biliyorsunuz, yapanlar başardı” ifadeleriyle bir kez daha seçime yönelik eleştiride bulundu. “Halkımızın sonuçta çok değişik etkenler altında vardığı bir sonuç söz konusundur, bu sonucu kabullenmeliyiz ve hayırlı olmasını dilememiz gerekiyor” diyen Akıncı, 45 yıllık siyasi hayatına bu seçimle nokta koyduğunu söyledi.
Erdoğan ve Çavuşoğlu, Tatar’ı tebrik etti
Ersin Tatar’ın seçim zaferi ise Türkiye’de tarafından olumlu karşılandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tatar’ı telefonla arayarak tebrik ederken yayınlanan mesajda “Türkiye, Kıbrıs Türk halkının hak ve hukukunun korunması için gereken her türlü çabayı göstermeyi sürdürecektir” dedi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı’nı Twitter üzerinden tebrik etti ve “Kıbrıs Türkünün refahı, kalkınması ve güvenliği için hep birlikte çalışacağız. KKTC’nin Doğu Akdeniz’deki meşru hak ve çıkarlarını hep birlikte koruyacağız” ifadelerini kullandı.
Anastasiadis tebrik etti, görüşme talebinde bulundu
KKTC Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçları ise dış basın ve siyasiler tarafından farklı görüşlerle karşılandı. GKRY Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis, Tatar’ı kutladığını açıklarken adanın geleceği için görüşmeye “hazır ve kararlı” olduğunu belirtti ve “Sayın Tatar’ın da aynı istekliliği göstermesini umut etmek istiyorum” ifadelerini kullandı. Anastasiadis’in makamından yapılan bir açıklamada iki liderin Kıbrıs’ta bulunan tampon bölgede bir araya gelecekleri ifade edilirken görüşmenin ne zaman gerçekleşeceği ise belirtilmedi.
GKRY Cumhurbaşkanı Anastasiadis
Dış basın, seçim sonucunu çoğunlukla “sürpriz” olarak nitelerken Türkiye’nin desteği ve Maraş’ın halka açılması gibi gelişmeleri seçim sonucunu “ciddi olarak etkilediği” yorumunda bulundu. Tatar; Fransız AFP, İngiliz The Guardian ve Reuters gibi ajansların haberlerinde “sağcı-milliyetçi” ve “sert bir sağcı” olarak nitelendi.
Maraş’ın açılması çok tartışıldı
6 Ekim’de Türkiye’ye önemli bir ziyarette bulunan KKTC Başbakanı Tatar, bu ziyarette Cumhurbaşkanı Erdoğan’la bir araya gelmiş ve “KKTC Su Temin Projesi Boru Hattı Onarımını Müteakip Su Verme Töreni”ne katılmıştı. İki liderin ortak basın açıklamasında 46 yıldır kapalı kalan ve “hayalet kente” dönen Maraş’ın yeniden KKTC halkının kullanımına açılacağı belirtilmişti. Açıklama; GKRY, Yunanistan, AB ve BM tarafından tepkiyle karşılanırken KKTC içinde de Maraş’ın açılmasına yönelik tepkiler oluşmuştu. Tatar’ın UBP’siyle birlikte hükümette bulunan koalisyon ortağı Halkın Partisi (HP), Maraş’ın açılacağının açıklanmasının ardından koalisyondan çekilmişti ve KKTC hükümetinin düşmesine sebep olmuştu. HP lideri ve istifasına kadar Dışişleri Bakanı olan Kudret Özersay, Maraş’ın açılacağından “haberdar olmadığını” koalisyondan çekilme kararına gerekçe olarak göstermişti. Cumhurbaşkanı Akıncı da Maraş kararının kendisine bildirilmediğini söyleyerek “Yapılanlar demokrasi adına yüz karasıdır, seçimlere doğrudan müdahalenin devamıdır. Benim seçilmemem yönünde aylardır sistemli ve örgütlü çalışma yapılıyor. Bir senaryo yazılmış, Sayın Tatar’a da bu senaryoda figüranlık yapmak kalmıştır” ifadelerini kullanmıştı.
Oğuzhan SABUNCU | Haber | EUROPolitika Dergisi Editör Yardımcısı
