Yusuf Ertuğral
Siyaset bilimciler ağırlıklı olarak İngiliz ulusal partilerini Muhafazakâr Parti veya İşçi Partisi’nin hemen hemen güç sahibi, yerel parti örgütlerine Parlamento’ya kimin hâkim olacağına karar verecek güce sahip olduklarını kanaatindedir. Hâlbuki daha yakından incelendiğinde olayların göründüğünden daha çelişkili ve karışık olduğu fark edilecektir. (Roskin, 2014:s.72)
7 Mayıs 2014 Birleşik Krallıktaki genel seçim öncesi tüm kamuoyu yoklamaları koalisyon hükümetine işaret etmekte ve siyasi liderler hesaplarını buna göre yapmaktaydılar. Başbakan David Cameron seçim öncesi hedefini sadece “Muhafazakâr Parti’nin en fazla milletvekili çıkaran parti olması” olarak açıklamıştı. Yapılan tüm kamuoyu yoklamaları Muhafazakârları, İşçi Partisi ile başa baş gösteriyordu. (BBC, 2015)
Seçim sonuçları Başbakan David Cameron’un dahi tahmin etmediği bir başarı elde etti ve parlamentoda çoğunluğa ulaşarak tek başına hükümet kurmak için gereken 326 sandalyeyi elde etti. Ana muhalefetteki eski İşçi Partisi lideri Ed Miliband, Başbakan Yardımcısı ve Liberaller’in eski lideri Nick Clegg ve seçimde oy oranını dokuz puan artırmasına rağmen kendisi seçilemeyen UKIP lideri Nigel Farage, bu görevlerini bırakmak zorunda kaldılar. Ancak göç ve AB karşıtı parti UKIP’ in lideri Nigel Farage, “Parti yüksek kurulunun istifasını kabul etmemesini’ gerekçe gösterip liderliğe geri dönmüştür.
Peki, neden böyle bir tablo ortaya çıktı? Birleşik Krallık siyasetinde çok önemli sonuçları doğuran ve halen yankıları devam etmekte olan bu sonucun ortaya çıkmasının sebebi ve ilerleyen günlerde Muhafazakâr Parti ve özellikle İşçi Partisinin yeni lideri Jeremy Bernard Corbyn’in geleceğini nasıl şekilleneceğini konusunda kısaca analiz yapmaya çalışacağım.
Öncelikle konunun uzman yorumcuları Birleşik Krallıkta Muhafazakârların yirmi yıl aradan sonra ilk kez gerçek anlamda bir seçim zaferi kazandığını ve tek başına iktidar olan Muhafazakârların meclisteki kırılgan çoğunluklarını, tartışmalı sağ politikaları uygulamaya sokmak için kullanacaklarını yorumlanmaktadır.(Shackle, 2015,DW)
Başbakan David Cameron sosyal devlet politikalarında kısıntılara giderek devletin yetki alanlarını daraltarak, Birleşik Krallık’ın AB ile ilişkilerini yeniden tanımlamak istemekte. Fakat bu konularda sahip olduğu kırılgan çoğunluğu bir arada tutmakta zorlana bilir. Zira Cameron tahminlere göre bu hedeflerini gerçekleştirebilmek için sağa kayacak. Partideki sağ kanat, seçimlerden önce sosyal liberallerle koalisyon döneminde kabul etmek zorunda bırakıldıkları tavizlerden mevcutta hoşnut değillerdi. (Shackle, 2015, DW)
Başbakan Cameron lideri olduğu Muhafazakâr parti olarak seçim döneminde kemer sıkma önlemlerinin ekonomik büyüme için gerekli olduğunu, rakiplerinin kuracağı bir hükümetin piyasalarda belirsizliğe yol açacağını savunmuştu. Özellikle İskoç Ulusal Partisi’nin yükselişi üzerinden, ana muhalefetteki İşçi Partisi’nin bu partinin desteğine mecbur kalacağını Muhafazakâr Partisi her platformda vurgulamıştı. İşçi Partisi Muhafazakârların özellikle ekonomi konusundaki delilleri karşısında yeterince etkili ve cesur alternatifler üretmekte yetersiz kaldı.
Muhafazakâr Parti, seçim döneminde bütçe açığını sıfırlamayı ve hatta Mayıs 2020 itibarı bütçe fazlası vermeyi vadetmişti. Bunun anlamı ise kemer sıkma önlemlerinin süreceği anlamına gelmektedir. Bu makalenin asıl önemli konusunu oluşturan Avrupa’da kemer sıkma dönemi ve bunun oluşturduğu politik karşıtlığına kısaca bir göz atmamız gerekir. Bunun en yakın örneğini Yunan vatandaşlarının AB’nin kemer sıkma politikalarına karşı bir tutum olarak Syriza’yı seçmesidir. Zira Syriza zaferi Yunanistan’ın uzun bir dönemdir sergilediği siyasi çemberin dışına çıkarak sola kayması ile ezberleri bozmuştur. (Çetin, 2015) Yunanistan’ın ardından, mali kriz ve kemer sıkma politikalarının ciddi bir yıkım yarattığı Batı Avrupa ülkesi İspanya’da yansıdığını görmekteyiz. Düşük ücrete dayanan küçük bir ekonomik iyileşmeye rağmen İspanya kapitalizmi çıkmaza girmiştir. Devlet bütçeleri ve sosyal programlardan aşırı kesintiler sonrasında, işsizlik yüzde 20’nin üzerine çıkmış olduğu gözlenmektedir. Kemer sıkma politikalarına ve iktidar elitlerine karşı toplumsal öfke oluşmaya başlamıştır. (Lantier, 2015)
İspanya’da 20 Aralık 2015’de yapılan seçimler sonucunda 1977’de faşist Franco diktatörlüğünün yıkılmasından günümüze İspanya’yı yöneten iki partinin, iktidardaki muhafazakâr Halk Partisi (PP) ile Sosyalist Parti’nin (PSOE) ağır yenilgi almışlardır. (BBC,2015) Söz konusu her iki partide 2008 yılından beri katı kemer sıkma politikaları uygulamışlardır.
Avrupa’daki gelişmelere kısaca bir göz attıktan sonra yeniden Birleşik Krallık siyasi gelişmelerine dönecek olursak; İşçi Partisi, 2014 Mayıs ayında yapılan genel seçim sonucu 232 milletvekilini parlamentoya gire bilmiş ve bir önceki genel seçime göre 26 sandalye kaybetmişti. Genel seçim yenilgisi partinin lideri Ed Miliband’in istifasına neden olmuştu. Miliband’dan boşalan İşçi Partisi liderliğine seçimlerinde rakiplerine göre daha sol bir çizgide bulunan Jeremy Corbyn, seçilmiştir. Birleşik Krallık’ın NATO’dan ve Avrupa Birliği’nden çıkması gerektiğini savunan Corbyn’in, ülkedeki iki büyük siyasi partiden biri olan İşçi Partisi’nin genel başkanlığına gelmesi, İngiliz siyasetinin bundan sonraki gidişatıyla ilgili de soru işaretleri oluşturmuştur. İşçi Partisi’nin özellikle eski işçi partisi genel başkanı Tony Blair’in hükümetinde 10 yıl boyunca yürüttüğü İngiltere Başbakanlığı döneminde daha sağ bir çizgiye kaymıştı. (NTV, 2015) İngiliz basınında, Corbyn’in İşçi Partisi genel başkanlığının Muhafazakâr Parti’yi ve Cameron’ı zorlayacağı yorumları yapılmaktadır. (Forsyth, 2015) Corbyn, “Corbynomics” olarak adlandırdığı ekonomi politikaları arasında kesinti politikalarına tamamen karşı çıkarak, enerji sektörünün ve demiryollarının kamulaştırılmasını ve en önemlisi vergi kaçakçılığıyla mücadele ederek ödenmeyen vergileri toplamaya odaklanacağı ve en zenginlerin en fazla vergi vermelerini sağlayacağını savunmaktadır. Çipras’ın ardından kemer sıkma politikalarının yeni düşmanı olarak görülen Corbyn özellikle bu konuda Muhafazakâr partiyi ve Başbakan Cameron’u zorlayacağı tahmin ediliyor. (Kayaoğlu, 2015)
Birleşik Krallık gündeminden hiç düşmeyen Avrupa Birliği üyeliği konusunda 2017 yılından önce referanduma gidilecek. İşçi Partisi yeni lideri Corbyn geçmişte antidemokratik olduğunu belirttiği Avrupa Birliği’nde kalmak istediğini artık dile getirmektedir. Corbyn; “Daha demokratik bir Avrupa Birliği görmek istiyorum. Sosyal açıdan daha dengeli, daha adil bir Avrupa. Ancak buna Avrupa Birliği’nden koparak ulaşılacağını düşünmüyorum. Partimiz Avrupa Birliği’nde kalmak istiyor, bu yönde oy kullandı. Ancak daha sosyal bir Avrupa için çalışmalar yürütmeliyiz.” (Koutsokosta, 2015)
İşçi Partisi son genel seçimlerde özellikle İskoçya’da koltuklarının çoğunu ayrılıkçı İskoç Ulusal Partisi’ne (SNP) kaptırmıştı. 2007 yılında İskoçya ve Birleşik Krallık’ın siyasi tarihinde önemli bir gelişme yaşanmış, İskoçya’da 50 yıldır iktidarda olan İşçi Partisi yerine %32,9’luk oy oranıyla SNP yerel hükümet kurmuştu. (Mercan, 2012) İsçi Partisi eski lideri ve Başbakanı Tony Blair döneminde İskoç ve Galler’e özerk yönetim, yani otonomi sunmak olmuştu. Blair’in bu pojes hamlesi sayesinde İskoçya ve Galler ezici bir çoğunlukla İşçi Partili olmaya devam etmişti. Bu sayede İskoç milliyetçiliğini İsçi Partisi son seçime kadar konsolide etmekteydi.
İşçi partinin İskoçya’da desteğinin azalması konusunda Carey Wellesley; “Çünkü seçmen, kemer sıkmaya yönelik politikalara karşı tek gerçek alternatifi bizim sunduğumuzu düşünüyor” cevabını vermektedir. Partilerin söylemlerine bakıldığında Muhafazakârlar daha çok, İşçi Partisi ise daha az düzeyde de olsa, “Kemer sıkmaya devam” demekteler. Bu politikalardan en fazla etkilenen orta ve dar gelirli seçmenler, İskoçya’da çoğunluktadır.(Temel, 2015) 18 Eylül 2014 tarihinde İskoçya’nın Birleşik Krallıktan ayrılma yönünde yaptığı Bağımsızlık referandumu her ne kadar az bir farkla “hayır” cevabı çıkmış olsa ’da son seçimlerde İskoçların başarısı yeniden bağımsızlık istekleri canlandırma ihtimali bulunmaktadır.
Muhafazakâr Partinin söz konusu kemer sıkma politikalarını, AB’ye şüpheci bakışlarını, AB’den ayrılma talepleri sürdürmeye devam ettirdiği takdirde aşırı sağ UKİP’i konsolide etme çabalama uğraşırken diğer bir realite olan merkezi devlet olma özelliğini kayıp ederek İskoçya’nın bağımsız olma taleplerinin önünü alamayacak ve diğer etnik azınlıklarına domino etkisi yapacaktır. İşçi Partisi yeni lideri ile başlattığı yeniden sosyalizme yöneliş ve heyecanını kayıp etmediği takdir AB ile ılımlı müzakereler ve etnik unsurlara ekonomik fayda çıktıları ile iç politikada bir bir dahaki seçim tarihi olan 2020 tarihine kadar denge getireceğine ve İngiliz siyaseti bambaşka bir siyasi yapıya everileceğini düşünüyorum.
Referanslar
Çetin, H. AB’de Sağ Sol Tartışmaları, (27 Ocak 2015), TÜRKSAM, http://www.turksam.org/tr/makale-detay/1222-ab-de-sag-sol-tartismalari
Forsyth, J. A guide to Jeremy Corbyn’s Britain (the Tories will be in charge), (5 Eylül 2015), http://www.spectator.co.uk/2015/09/a-guide-to-jeremy-corbyns-britain-the-tories-will-be-in-charge/
‘İngiltere’de bir seçim üç lidere mal oldu’, BBC, (8 Mayıs 2015), http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150508_ingiltere_secim_analiz
‘İspanya’da seçim: Muhafazakârlar mecliste çoğunluğu yitirdi’ , BBC, (21 Aralık 2015), http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151220_ispanya_secim
‘İngiltere’de İşçi Partisi’nin yeni genel başkanı belli oldu’ , NTV, (12 Eylül 2015), http://www.ntv.com.tr/dunya/ingilterede-isci-partisinin-yeni-genel-baskani-belli-oldu,VWM5a5XKnU2XgXV9mv5-3A
Kayaoğlu, A. ‘Çipras’ın ardından kemer sıkma politikalarının yeni düşmanı “Corbynomics” ’(14 Ağustos 2015), euronews, http://tr.euronews.com/2015/08/14/cipras-in-ardindan-kemer-sikma-politikalarinin-yeni-dusmani-corbynomics/
Koutsokosta, E. Jeremy Corbyn: ‘AB daha adil bir yapıya dönüşmeli’ , euronews, (17 Aralık 2015), http://tr.euronews.com/2015/12/17/jeremy-corbyn-ab-daha-adil-bir-yapiya-donusmeli/
Lantier, A. İspanya seçim krizindeki siyasi meseleler, (23 Aralık 2015), WSWS, https://www.wsws.org/tr/2015/dec2015/spai-d30.shtml
Mercan, S. Birleşik Krallık’ta İskoçya’nın Bağımsızlık Sorunu, (1 Mart 2012), 21.Yüzyıl, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/ingiltere/2012/03/01/6511/birlesik-krallikta-iskocyanin-bagimsizligi-sorunu
Roskin, M.G. (2014), Çağdaş Devletler Sistemi, (çev. Bahattin Seçilmişoğlu), 7.Baskı, Adres Yayınları
Shackle, S. İngiltere’de bir seçim üç lidere mal oldu, (18 Mayıs 2015), DW, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150508_ingiltere_secim_analiz
Temel, E. İskoç Ulusal Partisi İngiltere’yi sarsabilecek mi?, (6 Mayıs 2015), Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/iskoc-ulusal-partisi-ingiltereyi-sarsabilecek-mi-28935071
