ABD’deki ırkçılık karşıtı gösteriler Avrupa’ya sıçradı
Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayan ırkçılık karşıtı protestolar Avrupa ülkelerine de sıçradı. İngiltere, Almanya, İsveç, Yunanistan ve Fransa protestolara ev sahipliği yapan ülkeler arasında bulunuyor.
ABD’de Irkçılık Karşıtı Protestoları Tetikleyen Cinayet
ABD’nin Minnesota eyaletine bağlı Minneapolis şehrinde görev yapan polis memuru Derek Chavin, George Floyd ismindeki Afro-Amerikan vatandaşı, diziyle boğazına bastırarak öldürdü. Olay anında çekilen videonun sosyal medyada yayılması dünya çapında yankı uyandırdı.
Hennepin County Cezaevi’nde tutulan polis memuru Derek Chavin’e ikinci derece cinayet suçlaması, olay yerindeki polis memurlarından Alexander Kueng, Thomas Lane ve Tou Thao’ya ise cinayete yardım ve azmettirme suçlamaları yöneltileceği açıklandı. Fakat açıklamalar protestoların başlamasına ve büyümesine engel olmadı.
ABD’nin pek çok eyaletinde protestolar devam ediyor. Protestolara yapılan sert polis müdahaleleri ve Savunma Bakanlığı tarafından Washington DC yakınlarındaki üslere tedbir amaçlı askerlerin konuşlandırılması uluslararası basında tepki ile karşılandı.
ABD’de gerçekleşen protestolarda çok sayıda eylemci gözaltına alındı. Ayrıca protestolar esnasında hayatını kaybeden eylemciler olduğu bildirildi.
ABD Protestoları Nasıl Başladı?
ABD’de başlayan ırkçılık karşıtı protestoların tetikleyicisi George Floyd cinayeti oldu. Fakat protestoların temelinde ırk gerilimi yatıyor.
Protestoların ardından, Monmouth Üniversitesi Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlanan araştırma sonuçlarına göre,[1] ABD halkının çoğunluğu, polislerin, siyah bir kişiye karşı aşırı güç kullanma olasılığının beyaz bir kişiye karşı güç kullanma olasılığından daha fazla olduğunu kabul ediyor. Aynı araştırma sonuçlarına göre, ırksal ve etnik ayrımcılığı büyük bir sorun olarak görenlerin sayısı 2015 yılına göre %75 artmış durumda.
Minneapolis’te başlayan protestolar pek çok eyalete yayılmış durumda. Afro-Amerikanların yanı sıra, diğer büyük azınlık grubu Latin kökenliler ve beyazlar da eylemlere destek veriyor.
Kimi eyaletlerde barışçıl protestolar düzenlenirken, kimi eyaletlerde polis ve eylemcilerin çatışması ekranlara yansıyor.
Protestolar Avrupa’ya Sıçradı
ABD’de George Floyd isimli Afro-Amerikan vatandaşın polis tarafından öldürülmesinin ardından başlayan eylemler Avrupa’ya da sıçradı. Avrupa’nın pek çok şehrinde yapısal ve sistematik ırkçılığı protesto etmek için binlerce kişi bir araya geldi. Eylemciler, ırkçılığın yalnızca ABD için değil, Avrupa için de bir sorun olduğuna dikkat çekti. Kalabalık grupları dağıtmak için bazı şehirlerde polis müdahalesi gerçekleşti.
İNGİLTERE
İngiltere’nin Londra, Bristol, Birmingham, Exeter ve Portsmouth kentlerinde binlerce kişi ırkçılık karşıtı protestolar için bir araya geldi. Protestoların çoğunluğu “barışçıl” olarak nitelendirildi. Buna karşın, bazı kentlerde polis ve eylemciler arasında arbede yaşandı, bazı eylemciler gözaltına alındı.
.
İngiltere’de şu an koronavirüs tedbirleri kapsamında sokağa çıkma yasağı uygulanmıyor. İlgili yönetmelikte, protesto yapılıp yapılmayacağına dair somut bir kural bulunmamakla beraberkoronavirüs kapsamında yapılan düzenleme[2] kamu toplantılarını altı kişiden fazla olmamak üzere kısıtlıyor. Bu, açıkça, bir protestonun ve virüsün yayılmasını artırabilecek diğer faaliyetlerin, şu anda yasa dışı olduğu anlamına geliyor. Buna istinaden protestolar sırasında yetkililer, “sosyal mesafeye uyun” çağrısında bulundu.
“Birleşik Krallık Masum Değil”
Konu ile ilgili olarak Londra Belediye Başkanı Sadiq Khan, “İnsanların bu konuda ne kadar güçlü hissettiğini anlıyorum, özellikle de siyahi Londralılar ve siyahi Britanyalıları…Fakat lütfen protesto yapacaksanız tavsiyelere uyduğunuzdan emin olun.” sözleri ile protestocuların sosyal mesafe kurallarına uyması gerektiğinin altını çizdi.
“Birleşik Krallık Masum Değil”, “Adalet Yoksa Barış Yok”, “Eşitlik İçin Savaşmaktan Vazgeçmeyeceğiz” yazılı dövizler dikkat çekti. Başbakan Boris Johanson’un protestolar karşısında sessiz kalması ise muhalefet tarafından eleştirildi.
Eylemciler, George Floyd’un cinayet videosunun viral olması sayesinde protestoların başladığına vurgu yaparak sosyal medyadan destek çağrısında bulundu. Ayrıca, eylemciler tarafından bağış ve imza kampanyaları başlatıldı.
FRANSA
Fransa’da binlerce kişi ABD protestolarına destek vermek için meydanları doldurdu. Eylemciler, Paris’te dört yıl önce gözaltına alınırken hayatını kaybeden Afrika kökenli Fransız Adama Traoré’yi andı. Sarı Yelekliler de protestolara katıldı.
Fransa’da şu an sokağa çıkma yasağı uygulanmıyor, fakat, 10 kişiden fazla grupların bir araya gelmesinin yasak olduğu gerekçe gösterilerek eylemlere göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi ile müdahale edildi. Karşılık olarak göstericiler, caddelerde barikat oluşturmak için etraftaki çöp konteynırlarını ateşe verdi.
Macron hükümeti sözcüsü Sibeth Ndiaye, Fransa’da gerçekleşen ırkçılık karşıtı protestolara ilişkin basın açıklamasında bulundu. Ndiaye gazetecilere verdiği demeçte “Fransa’nın ırkçı bir ülke olduğunu söyleyebileceğimize inanmıyorum. Ülkemizde kurumsallaşmış bir devlet şiddeti yoktur.” ifadelerine yer verdi.
Fransa: Adama Traoré‘nin Ölümü
Paris’in kuzeybatısında yer alan Val-d’Oise bölgesinde yaşayan 24 yaşındaki Adama Traoré, 19 Temmuz 2016’da, kimlik kontrolü sırasında yaşanan gerilim sonrası karakola götürülmek üzere bindirildiği polis aracında hayatını kaybetmişti.
Olayın ardından yapılan ilk açıklamada, Traoré’nin rahatsızlandığı ve ilk yardım ekibine teslim edildiği belirtilmişti. Fakat Traore’nin ailesinin talebi üzerine adli tıpta yapılan inceleme sonucunda açıklanan rapora göre, siyahi gencin, polisin müdahalesiyle boğularak öldüğü ve doktor müdahale etmeden önce, polis aracında hayatını kaybettiği ortaya çıkmıştı.
Olaya karışan kolluk kuvvetleriyle ilgili herhangi bir soruşturma açılmazken yargı sürecinden de sonuç çıkmadı.
ABD protestolarını takip eden 2 Haziran 2020 tarihinde başkent Paris’te binlerce kişi Adama Traoré için Paris Adalet Sarayı önünde toplandı. Eylemciler “Polis her yerde adalet hiçbir yerde”, “Adama için adalet” ve “Siyahların hayatları önemlidir” sloganlarıyla yürüdü.
Protestoların ardından Traoré’nin ablası konuşmasında “Bugünkü mücadelemiz sadece Traoré ailesinin değil, aynı zamanda sizin de mücadeleniz. Bugün George Floyd için mücadele ettiğimiz zaman Adama Traore için de mücadele ediyoruz. Amerika Birleşik Devletleri’nde olanlar, Fransa’da olanların bir yankısıdır.” [3]sözlerine yer verdi.
HOLLANDA
Hollanda’nın Amsterdam ve Rotterdam kentlerinde binlerce kişi ABD’deki protestolara destek olmak için bir araya geldi.
Hollanda Başbakanı Mark Rutte haftalık basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı. ABD protestolarında polisin eylemcilere göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullanmasının “şok edici görüntüler” olduklarını söyledi. Ayrıca Başbakan Rutte, konuşmasında “Bu durum yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanmıyor. Bu aynı zamanda Hollanda için de bir problem, burada da ırkçılık ve ayrımcılık var.” [4] sözlerine yer verdi. Eylemlerde polis müdahalesi gerçekleşmedi.
Fotoğraf: Jonas Ekströmer / TT
İSVEÇ
İsveç’te ABD eylemlerine destek olmak, ırkçılık ve polis vahşetini protesto etmek amacıyla binlerce kişi Sergels meydanında bir araya geldi.
Şu anda İsveç’te, koronavirüs enfeksiyonu riski nedeniyle 50’den fazla insanın halka açık toplantılarda bir araya gelmesi yasak. Bu nedenle protesto için 18:00-20:00 aralığında izin alınmasına rağmen, kalabalığın 50 kişiyi geçmesi nedeni ile yetkililer tarafından izin geri çekildi.
İsveç Polisi Basın Sözcüsü Mats Eriksson yaptığı açıklamada 2 kişinin tutuklandığını, ancak bildirilen herhangi bir yaralanmanın farkında olmadığını söyledi. [5]
ALMANYA
ABD’de gerçekleşen George Floyd cinayeti, ırkçılığın yapısal ve sistematik olduğuna dikkat çekti. ABD’de başlayan ırkçılık karşıtı protestolara Almanya’dan da destek geldi. Berlin, Hamburg ve Frankfurt’da binlerce kişi ırkçılık ve polis şiddetine karşı düzenleyen eylemlere katıldı.
Hamburg’da protestoların başlama saatini takip eden 30 dakika içerisinde polis müdahalesi gerçekleşti. Yetkililer, katılımcıların yüz maskeleri takmak ve fiziksel mesafeyi korumak gibi koronavirüs tedbirlerine uymadıklarını ve polis talimatlarını ihlal ettiğini iddia etti. [6]
George Floyd cinayeti ile ilgili konuşan Angela Merkel, yaptığı açıklamada “George Floyd’un öldürülmesi ve ırkçılık gerçekten çok kötü bir şey. Irkçılık geçmişte de vardı, günümüzde de var. Ne yazık ki Almanya’da da ırkçılık var. O yüzden önce kendi kapımızın önünü süpürmeliyiz” sözlerine yer verdi.
Hristiyan Demokrat Birlik Parti’nin (CDU) ilk Afro-Alman meclis üyesi ve Almanya Afrika Ağı’nın (TANG) kurucusu ve başkanı Sylvie Nantcha ise konuya ilişkin olarak, “Afrika toplumu, polisin onları korumak için değil, polisin onlardan şüphelenmek için orada olduğu izlenimine sahipler.” beyanatında bulundu.
Protestolar sırasında Oury Jalloh’ın ölümüne de değinildi.[7]
Almanya: Oury Jalloh’ın Ölümü
Oury Jalloh isimli sığınmacı, 2005 yılında Almanya’nın Dessau kentindeki polis hücresinde yangın nedeni ile hayatını kaybetti. Hücrede yalnız olan Jalloh’un elleri ve ayakları bir yatağa bağlı olarak bulunmuştu.
2007 yılında olaya karışan iki polis memuruna nitelikli yaralama ve taksirle insan öldürme suçlarından dava açılmış, 2008 yılında delil yetersizliği nedeni ile polis memurları beraat etmişti.
YUNANİSTAN
Atina’da Irkçılık ve polis şiddetine karşı bir araya gelen göstericiler ABD Büyükelçiliğine ulaşmaya çalıştı. Fakat eylemciler Vasilissis Sofias Bulvarı’nda polis tarafından durduruldu.[8]
Protestolar sırasında ”Kapitalizm nefes alamamak demektir”, ”Kriz, savaş ve ırkçılık doğuran hiçbir sisteme nefes aldırmayacağız’’ sloganları dikkat çekti.
Nilfem BAYKAN | Haber | EUROPolitika Dış Haberler Sorumlusu
Kaynaklar
[1] https://www.monmouth.edu/polling-institute/reports/monmouthpoll_us_060220/
[2] https://www.gov.uk/government/news/pm-six-people-can-meet-outside-under-new-measures-to-ease-lockdown
[3] https://www.theguardian.com/world/2020/jun/03/clashes-at-paris-protest-against-racism-and-police-violence
[4] https://www.reuters.com/article/us-minneapolis-police-protests-netherlan/dutch-protesters-smash-windows-after-anti-racism-protest-canceled-idUSKBN23A2ND
[5] https://www.thelocal.se/20200603/police-break-up-anti-racism-protest-in-central-stockholm
[6] https://www.dw.com/en/germany-thousands-attend-anti-racism-protests-honoring-george-floyd/a-53700909
[7] https://www.dw.com/en/germany-struggles-to-face-its-own-police-racism/a-53695640
[8] https://greekcitytimes.com/2020/06/06/protests-over-the-death-of-george-floyd-continue-in-athens/
