Donald Trump ve Kamala Harris başkanlık için yarışırken bilmeniz gerekenler.
WASHINGTON — Amerika Birleşik Devletleri, önümüzdeki yıllarda dünya siyasetini şekillendirecek tarihi bir başkanlık seçiminin eşiğinde. 160 milyondan fazla seçmenin 5 Kasım Salı günü oy kullanması bekleniyor.
Yarışma, ya asi Cumhuriyetçi eski Başkan Donald Trump için şaşırtıcı bir dönüş ya da Başkan Yardımcısı Kamala Harris ile Beyaz Saray’daki ilk kadın olacak.
Tehlikede olan sadece dünyanın en büyük ekonomisi ve askeri süper gücünün liderliği ve gelecekteki yönü değil: Sonuç, Ukrayna ve Orta Doğu’daki savaşlardan Çin ile artan gerginliğe ve ticaret rekabetine kadar dünya çapında potansiyel olarak sismik sonuçlara yol açacak.
2024 yarışması, tarihin en dramatik yarışmalarından biri oldu. Yaz aylarında, gaf yapmaya meyilli Başkan Joe Biden, Trump’a karşı yaptığı televizyon tartışmasında tökezledi ve feci şekilde yolunu kaybetti ve sonunda seçim gününden sadece üç aydan biraz fazla bir süre kala çekildi.
Harris daha sonra Demokrat adaylığını devraldı ancak Trump, suikast girişiminde vurulmadan önce değil, çok dar bir farkla ölümden kurtuldu. Trump’ın hayatına yönelik ikinci bir girişim de iki ay sonra geldi.
Anketler çıkmaza girdiğinde ve suistimal ve hatta Rus müdahalesi iddiaları arttığında, her iki taraf da oylamadan sonraki günlerde ve haftalarda şiddetli bir hukuk mücadelesine hazırlanıyor. İşte engebeli bir yolculuk olmaya doğru giden şeye dair rehberimiz.
Seçim süreci nasıl işliyor?
Her Amerikalı seçmen başkanlık için oy kullanabilir, ancak sonuç ülke çapında en çok destekçiyi kimin kazandığına göre belirlenmez. Bunun yerine, Amerika’nın 50 eyaletinin her biri ve Washington D.C. kendi yarışmasını düzenler. Bu eyalet düzeyindeki oylar, sonuçlarını “seçim kurulu” adı verilen ulusal sisteme aktarır ve sonuç burada belirlenir.
Her eyaletin belirli sayıda seçim kurulu oyu vardır ve birkaç istisna dışında, her eyalette oyların çoğunluğunu kazanan aday, o eyaletin tüm seçim kurulu oylarına atanır. Yani örneğin Trump, Pensilvanya’da en çok oyu alırsa eyaletin 19 seçim kurulu oyu da ona kalır.
Toplamda 538 seçim kurulu oyu vardır. Bu oyların çoğunluğunu kazanan aday (270 veya daha fazla) başkan seçilir.
Sallantıdaki eyaletler hangileridir?
ABD’deki geleneksel bilgelik, çoğu eyaletin Cumhuriyetçi veya Demokrat adaya karşı çok açık bir tercihi olduğunu ve bunun nadiren değiştiğini savunur. Bu, sonucu belirleyecek yalnızca yedi önemli “sallantıdaki” eyalet bırakır.
Bunlar, Kuzey ve Doğu’daki gerileyen eski sanayi merkezlerinin sözde Pas Kuşağı’nda gruplandırılmıştır – Michigan, Pensilvanya ve Wisconsin, üçünü de Biden 2020’de kazandı ve Güneş Kuşağı’ndaki bir grup eyalet – Arizona, Georgia, Nevada ve Kuzey Carolina. Anketler Trump’ın bu Sun Belt eyaletlerinde[1] Rust Belt eyaletlerinden[2] daha iyi performans gösterdiğini gösteriyor.
Sonucu ne zaman öğreneceğiz?
Nefesinizi tutmayın. Aslında, biraz kahve yapmak en iyisi olabilir. Ya da belki kısa bir tatil rezervasyonu yaptırın.
2020’de, büyük haber medyasının seçimleri Biden lehine ilan etmesi birkaç gün sürdü. Bu bile meselenin sonu değildi. Trump ekibinin hukuki itirazları haftalarca devam etti ve meşhur bir şekilde, destekçilerinden bazıları bundan sonra bile sonucu kabul etmeyi reddetti ve Kongre’nin Biden’ın zaferini resmileştirmesini engellemek için 6 Ocak 2021’de Kongre Binası’na saldırdı.
2000 yılında – en çok çekişmeli seçim – çıkmaz, Yüksek Mahkeme sonunda George W. Bush lehine karar verene kadar kritik Florida eyaletinin dengede olduğu bir ay boyunca devam etti.
Herhangi bir ipucu alacak mıyız?
Amerika, ilginç bir seçim haritasına sahip geniş bir ülkedir. Medyanın dikkatini çeken ilk “sonuç” bile sayılmayacak. Batı Pasifik’teki Guam tropikal ada bölgesi, resmen bir ABD eyaleti olmadığı için seçimlere katılamıyor.
Ancak 1980’den beri her seçimde seçmenler arasında bir tercihi ifade etmek için bir “anket” düzenledi ve yine de sonucunu Kongre’ye gönderecek. Çoğu durumda (Trump’ın 2016’daki zaferi bir istisna) Guam’dan gelen sonuç, nihai ulusal kazananla aynı doğrultuda. Bölge, ABD anakarasından 15 saat önde olduğundan, onun anketi nihai sonucun erken bir göstergesi olarak incelenecek.
Daha sonra, sandıkların kapanmasını takip eden saatlerde sayıldıkça eyaletlerdeki bireysel ilçeler için sonuçlar açıklanıyor. Dikkat edilmesi gereken önemli öncü seçim bölgeleri ve ilçeler arasında Wisconsin’deki Door County ve Pensilvanya’daki Northampton County yer alıyor; her ikisinin de nihai galibi destekleme geçmişi var.
TV ağları ve Associated Press önemli bir rol oynuyor ve kazananları ilan etmek için yarışıyor, seçim bölgelerinden yeterli sonuç aldıklarına inandıklarında eyaletleri bir veya diğer adaya oy vermiş olarak “çağrıyorlar”. Daha sonra kendilerine güvendiklerinde, medya ağları sonunda genel kazananı da çağıracaklar. Yanlış yaparlarsa büyük bir itibar riski söz konusu olacak ve eğer yarış anketlerin öngördüğü kadar yakınsa, herhangi birinin bunu söyleyecek kadar cesur olması biraz zaman alabilir.
Kampanyayı tanımlayan sorunlar nelerdir?
Harris, kürtaj haklarını savunmayı kampanyasının merkezine koydu. Yüksek Mahkeme 2022’de Roe v Wade davasını bozduğundan beri, eyaletler kadınların seçme haklarını geri kazandırmak için kendi önlemlerini öne sürüyorlar, bu da ulusal çapta popüler bir politika. Trump’ın karakterine saldırdı, onu bir faşist olarak nitelendirdi ve demokrasinin geleceğinin tehlikede olduğunu savundu.
Trump ise ekonomiyi vurguladı, vergi indirimleri sözü verdi ve Biden’ın yüksek enflasyon dönemini denetleme siciline yüklendi. Göçmenlere yönelik baskı, politika teklifinin patlayıcı ve merkezi bir parçası olmaya devam ediyor, fikrini iletmek için sık sık tartışma yaratıyor.
Anketler yanlış olabilir mi?
Elbette. Anketler bir medya saplantısıdır ve muazzam miktarda haber içeriği üreterek yarışmaya hâkim olur ve tüm tartışmayı şekillendirir. Ancak anketörlerin son ABD başkanlık seçimlerindeki sicili kötüdür.
Birleşik Krallık gibi dünyanın diğer bölgelerinde olduğu gibi, anketörler tarihsel olarak sağ kanat partiye, Amerika’nın durumunda Cumhuriyetçilere olan desteği hafife almışlardır. Bu, Trump’ın 2016’da Hillary Clinton’a karşı kazandığı zaferin siyasi kuruluş için büyük bir şok olduğu anlamına geliyordu. Anketörler yöntemlerini ayarlamaya çalıştılar ancak yine de 2020’de Trump’ı hafife aldılar. Bunu tekrar yapacaklar mı?
Ayrıca aşırı telafi riski de açıkça var. Bazı uzmanlar anketlerin artık Harris’in desteğini küçümsediğini sormaya başladı. Riskten kaçınan anketörlerin sonuçlarını, yanlış görünmemek için berabere sonuçlanan bir yarış fikri etrafında kümelemesiyle “sürü” olduğuna dair kanıtlar olabileceğinden şüpheleniyorlar.
Bir teoriye göre, anketlerde tercihlerini açıklamaktan çekinen bir grup “utangaç Harris” destekçisi var. Teoriye göre, bunlar Trump’tan hoşlanmayan ve daha önce Mart ayında başkanlık yarışından çekilen Nikki Haley’i destekleyen geleneksel Cumhuriyetçiler.
Anketler yanlışsa sonuç oldukça hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir. Değilse, biraz daha kahve koymanın zamanı gelmiş olabilir.
[1] ABD’nin güneyinde bulunan ilçelere (county) ve eyaletlere verilen isim
[2] ABD’nin kuzeydoğusunda ve orta-kuzey bölümünde bulunan bazı ilçelere (county) ve eyaletlere verilen isim
Orjinal Makale: How to watch the US election like a pro
Photo: The 2024 contest has been one of the most dramatic in history. | Kevin Dietsch/Getty Images
