Gregorio Sorgi ve Barbara Moens
Bir grup ülke Ukrayna’ya silah satın alımı için Rus varlıklarının kullanılması fikrine karşı çıkıyor.
Bazı hükümetler Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Ukrayna’ya silah satın alınması için dondurulmuş Rus varlıklarından elde edilen gelirin kullanılması fikrine karşı çıktı.
Özel görüşmeler hakkında konuşabilmeleri için isimlerinin açıklanmasına izin verilen 6 üst düzey yetkiliye göre Macaristan, Slovakya, Malta ve Lüksemburg, Çarşamba günü yapılan Avrupa Birliğinin 27 büyükelçisinin katıldığı toplantıda bu fikra karşı çıkan ülkeler oldular. Bu tedirgin edici tartışmalar, gelecek hafta yapılacak ve liderlerin 2 yıl önce başlayan Rusya’nın Ukrayna savaşından beri Avrupa’daki dondurulmuş Rus varlıklarının nasıl kullanılacağına dair karar vermeyi umdukları Avrupa Birliği Zirvesi’nde ne beklendiğine dair bir gösterge olabilir. 2024 yılında 4 milyar Avro’yu geçen bu paranın basit bir şekilde Ukrayna bütçesinin desteklenmesine mi yoksa her ne kadar ihtilaflı olsa da savaşın yıktığı ülkeyi silahlandırmaya mı harcanacağı tartışmanın odak noktası.
Bu konu, Amerika Birleşik Devletleri’nin Avrupa Birliğini Rusya’nın Batı’da dondurulan 250 milyar Avro değerindeki varlıklarına el konulmasıyla elde edilecek paranın sadece yatırımlardan elde edilen gelir yerine kullanılması için ikna etme çabalarından ayrı şekilde değerlendiriliyor. Avrupa ülkeleri yasal ve mali riskler nedeniyle bu çabadan uzak durdu.
Hükümetlerin kırmızı çizgileri var
Bir Avrupa Birliği yetkilisi, Von der Leyen’in Şubat ayında doğaçlama gibi görünen, Rus varlıklarının geliriyle Kiev’e silah yardımı yapılması önerisinin Blok içerisindeki görüşmeleri karmaşık hale getirdiğini çünkü hükümetlerin aslında bu kârınaskeri amaçlı olmayan harcamalara ayrılması konusunda anlaştıklarını söyledi.
(Ç.N.: Ursula von der Leyen, Avrupa Birliğinde dondurulan 200 milyar dolar değerindeki Rus varlıklarından elde edilen kârın Ukrayna’yı finanse etmek için kullanılması gerektiğini Şubat ayında söylemişti. Bunun yanı sıra, Amerika Birleşik Devletleri’nin görüşü Rus varlıklarına direkt el konulması yönünde olsa da Avrupa Birliği hem yasal olarak hem de ekonomik olarak buna yanaşmıyor. Görünüşe göre bu varlıklardan elde edilen kâr, Ukrayna’yı silahlandırmak üzere kullanılacak.)
Avrupa liderlerinin Ekim ayında yapılan zirvede söyledikleri ise askeri ihtiyaçlardan söz edilmeden bu fonun Ukrayna’nın yeniden inşası için kullanılacağı olmuştu. Avrupa Komisyonu’nun tercih ettiği seçeneği liderlerin önümüzdeki Perşembe günü bir araya gelmesinden kısa bir süre önce resmen ortaya koyması beklenirken, aralarında Almanya’nın da bulunduğu bir grup ülke görüşlerini açıklamak için o zamanı bekliyor. Teklife daha eleştirel yaklaşan hükümetler kırmızı çizgilerini şimdiden belirlediler. Avrupa Komisyonu’nun planı için siyasi destek toplamak istiyorsa bu kırmızı çizgileri dikkate alması gerekecek. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Avrupa Birliği içindeki en iyi dostları olarak görülen Macaristan ve Slovakya, Ukrayna’da askeri bir tırmanışa katkıda bulunmak istemedikleri için silah alımına karşı çıkıyor. Diğerleri Kiev’i destekleme hedefini destekliyor ancak von der Leyen’in hükümetlerle önceden istişare etmeden radikal fikirler önerme eğiliminden dolayı pek memnun değiller.
Bir Avrupa Birliği diplomatı “von der Leyen’in fikrini direkt ifade ettiği için kendisine karşı giderek artan bir hoşnutsuzluk var” dedi. Diplomat, von der Leyen’in yaklaşımının, müşterek bir karar alma sürecinden daha fazla fırsat kazanacak olan “küçük üye devletler için özellikle dezavantajlı” olduğunu söyledi. Malta gibi ülkeler için Ukrayna için mühimmat satın almak, yabancı ülkeler için silahlar satın almasını engelleyen onlarca yıllık tarafsızlık politikasıyla çatışıyor. Bir diğer diplomat, Malta gibi ülkelerin silah satın almaktan vazgeçmelerini sağlamanın zor olabileceğine dair yasal endişeler de olduğunu söyledi.
Kiev tam olarak emin değil
Ukrayna da von der Leyen’in planına pek sıcak bakmıyor çünkü dondurulan varlıklardan elde edilen kârın askeri kullanım için ayrılmasının büyük öneme sahip fonların savaş alanına aktarılmasını geciktirme riskinden korkuyor. Kiev Adalet Bakan Yardımcısı Iryna Mudra Şubat ayında POLITICO’ya verdiği demeçte “Avrupa’nın Avrupalı şirketlerden satın alıp Ukrayna’ya transfer etmesini birkaç ay bekleyecek vaktimiz yok” dedi. Ancak bu durum, Blok’un silah endüstrisini güçlendirme çabalarının bir parçası olarak Avrupa Birliği yapımı ekipman alımını destekleyen Fransa gibi ülkelerin ilgisini çekebilir. Bu hafta ayrıca Avrupa Birliği ülkeleri, Kiev’e sağladıkları silahlar için hükümetlere geri ödemenin bir kısmını yapmak üzere kullanılan Avrupa Barış Tesisi (European Peace Facility / EPF) kapsamında Ukrayna’ya askeri yardım için 5 milyar Avro değerinde bir fonu destekledi.
Orjinal Makale: Von der Leyen’s Ukraine ammo plan is facing resistance
Photo: The debate centers on whether to use the money simply to support Ukraine’s budget or to purchase ammunition for the war-torn country | Ihor Tkachov/AFP via Getty Images
