G20, daha geniş savaş ve barış kavramları üzerinde birliğin sağlanması amacıyla Rusya’ya yönelik suçlamaları kaldırdı.
By Alexander Ward, Suzanne Lynch, Eleni Courea
YENİ DELHİ – G20 zirvesi açıklamasının Ukrayna kısmıyla ilgili son dakika anlaşması, belgenin tamamını çöp yığınından uzak tuttu – ancak bunun için Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığına yapılan atıftan vazgeçmesi gerekiyordu.
Dünyanın önde gelen ekonomilerinden oluşan grubun tüm üyeleri, 35 sayfalık tebliğin her unsuru üzerinde haftalarca hararetli müzakerelerde bulundu. En büyük anlaşmazlık noktası, Doğu Avrupa’da yaşanan savaş hakkında ne söyleneceğiydi; özellikle de birliğin bir üyesi olan Rusya’nın Moskova’yı kınamasına ve Kiev’e destek gösterilerine karşı çıkması nedeniyle.
Cumartesi sabahının erken saatlerinde, karanlıkta bir anlaşmaya varılmasına yol açan şey, ev sahibi ülke olan Hindistan’dan yetkililer ve Brezilya ile Güney Afrika’dan gelen temsilciler tarafından hazırlanan yeni bir dildi.
Kendisini G20’de yalnız bırakmayacak alternatifler sunmak için haftalar harcayan Rusya, gelişmekte olan kilit ülkelerin şu formülasyonu sunmasının ardından yumuşadı: Tüm ülkeler “herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne, egemenliğine veya siyasi bağımsızlığına karşı eylemlerden kaçınmalıdır.” Bu ifade, G20’nin yaklaşık bir yıl önceki Bali deklarasyonunda yer almıyordu.
Ancak son metin, Kremlin tarafından da kabul edilebilir durumdaydı çünkü Bali açıklamasında olduğu gibi “Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya yönelik saldırganlığını” “üzülemiyor” veya kınamıyordu. Hem Bali hem de Yeni Delhi deklarasyonlarında Moskova’yı özel olarak suçlamadan “Ukrayna’da savaş” olduğuna dair dil kullanılıyor. Yeni tebliğde “Duruma ilişkin farklı görüşler ve değerlendirmeler vardı” deniyor.
Aslında G20, geçen Kasım ayında Bali’de açıkça onaylanmayan daha geniş savaş ve barış kavramları üzerinde birliği sürdürmek için Rusya’ya yönelik suçlamalarını geri çekti.
Biden yönetiminden ve Avrupa hükümetlerinden diğer dört kişi gibi hassas diplomatik anlaşmaları tartışmak üzere anonimlik hakkı tanınan üst düzey bir AB yetkilisi, “Belge üzerinde fikir birliğine vardığımız gerçeği son ana kadar açık değildi” dedi.
G20, bir grup olarak uluslararası çatışmalara değil, küresel ekonomi ve finans konularına odaklanıyor. Ancak Batılı liderler ve özellikle ABD Başkanı Joe Biden, Rusya’nın 18 ay önce Ukrayna’yı işgal etmesinden bu yana Kiev ile birlik içinde olduklarını göstermek için çok taraflı toplantılardan yararlandı.
Para politikasına ilişkin metin, başkanlar, prensler ve başbakanların bu hafta sonu yapılacak zirve için Hindistan’ın başkentine gitmesinden çok önce tamamlanmıştı. Ancak Ukrayna bölümünde resmi işlemlerin başlamasından sadece birkaç saat önce Cumartesi sabahına kadar çalışıldı.
Yeni Delhi’de Başkan Vladimir Putin tarafından değil, dışişleri bakanı tarafından temsil edilen Rusya, metnin yinelendikten sonra yinelenmesinin Ukrayna’nın yanında daha sıkı bir şekilde yer almasına defalarca itiraz etti. Üst düzey AB yetkilisi, Moskova’nın, Kremlin’in askeri malzeme tedarikini karmaşık hale getiren Batı tarafından uygulanan yaptırımlara karşı korku dolu bir bölüm de dâhil olmak üzere rakip bir dil önerdiğini söyledi.
Ev sahibi Hindistan, Rusya’nın itirazlarını diğer G20 üyelerinin yetkililerine iletti ve yanıtlarını Moskova heyetine geri gönderdi.
Sonunda, BRICS konsorsiyumunun üç demokratik ülkesinden “şerpalar” olarak adlandırılanlar bir fikir üzerinde mutabakata vardı: Tebliğ, hiçbir ülkenin güç kullanarak başka bir ülkenin topraklarını ele geçiremeyeceğini belirten Birleşmiş Milletler Şartı’nın dilini ve ilkelerini ödünç almalıdır. Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olarak buna hiçbir itirazının olmaması gerektiğini savundular.
Photo: Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, kamuoyu önünde Ukrayna’ya ilişkin nihai dilin “iyi ve güçlü bir sonuç” olduğunu söyledi | Dan Kitwood/Getty Images
Nihai müzakerelere derinden katılan Rusya dışişleri bakanı Sergey Lavrov, Kremlin’in bu dille yaşayabileceğini söyledi. Batılı ülkeler memnundu çünkü dil, G20 içindeki yoğun duyguyu gerçekten yansıtıyordu.
Üst düzey bir ABD’li yetkili, bu yansıma nedeniyle Yeni Delhi versiyonunun Bali açıklamasından çok daha üstün olduğu konusunda ısrar etti ve Rusya’nın kendisini doğrudan yasadışı olarak toprak ele geçirmekle suçlayan hiçbir şeyi asla imzalamayacağını belirtti.
Biden’ın ulusal güvenlik danışman yardımcısı Jon Finer, G20 liderlerinin geçen yıl Bali dilini onayladığını ve BM kararlarını desteklediğini kaydetti.
Finer gazetecilere verdiği demeçte, “Dün yayınlanan ortak açıklama, benzeri görülmemiş ve birleşik bir açıklama göndermeye dayanıyor.” dedi. Biden, dünyanın dört bir yanındaki ulusları Rus saldırganlığına karşı bir araya getirmek için çalıştığını söyledi. “Bu açıklama, bu çabada ileriye doğru atılmış büyük bir adımdır.”
Bu arada İngiliz yetkililer, Bali bildirisinin, BM’nin Ukrayna’nın işgaline karşı kararına atıfta bulunurken, Rusya’nın saldırganlığını doğrudan kınamadığını, bunun yerine dolaylı olarak bazı ülkelerin bundan “üzüntü duyduğu” gerçeğine atıfta bulunduğunu savundu. Bir Birleşik Krallık yetkilisi, “G20, Yeni Delhi’de uzlaşmaya vararak Putin’i altyapıya yönelik saldırıları durdurmaya, birlikleri geri çekmeye ve toprakları geri vermeye zorladı” dedi.
Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, Ukrayna’ya ilişkin nihai dilin “iyi ve güçlü bir sonuç” olduğunu açıkça söyledi.
Ancak diğerleri çekincelerini dile getirdi. Üst düzey bir AB yetkilisi, “Elbette, yalnızca AB tarafından yazılmış bir belge olsaydı, o zaman bu muhtemelen farklı görünürdü ancak o zaman bu bir fikir birliği belgesi olmazdı” dedi.
Kiev’in tepkisi çok daha sert oldu. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Oleg Nikolenko sosyal medyada şunları yazdı: “Ukrayna, metne güçlü ifadeler eklemeye çalışan ortaklarına minnettardır.” “Aynı zamanda Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığı konusunda G20’nin gurur duyacağı hiçbir şey yok.”
Hindistan’dan Batı ülkelerine kadar G20’den yetkililer ortak deklarasyondan duydukları memnuniyeti dile getirdi. Belgede Rusya ile ilgili “saldırganlık” ifadesi kaldırılsa bile savaşa bakış açılarının daha belirgin olması açısından Yeni Delhi’de elde edebileceklerini elde ettiklerinde ısrar ettiler.
İkinci bir ABD yetkilisine göre: “Bunun odak noktası farklıydı.”
Photo: G20, daha geniş savaş ve barış kavramları üzerinde birliği sürdürmek amacıyla Rusya’ya yönelik suçlamalarını geri çekti | Hindistan Basın Bilgi Bürosu/EFE, Getty Images ile
Çeviri: Ömer Miraç APAYDIN | EUROPolitika Dergisi Çeviri Ekibi
Orijinal Makale: Inside the G20’s scramble to get consensus on the war in Ukraine
